By TCMB Ağustos Ayı PPK Toplantısı Özeti
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 20 Ağustos 2023 tarihli Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısının özetini kamuoyuna duyurdu. Toplantıda öne çıkan başlıklar ve değerlendirmeler aşağıda sıralanmaktadır:
Sanayi Produksiyonundaki Düşüş
Haziran ayında sanayi üretim endeksi, mevsim ve takvim etkilerinden arındırıldığında aylık bazda %2,1 oranında bir azalma göstermiştir. Yıllık bazda ise takvim etkilerinden arındırıldığında %4,7 oranında bir gerileme yaşanmıştır. Çeyrek bazında değerlendirildiğinde, sanayi üretimindeki azalma %3,9 olarak kaydedilmiştir. Kurban Bayramı tatilinin uzatılması nedeniyle ortaya çıkan köprü günleri, üretimde genel bir düşüşe yol açmış olup, bu etki dışlandığında haziran ayındaki sanayi üretiminin ana eğiliminin daha güçlü olduğu öngörülmektedir.
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Büyümesi
İkinci çeyreğe ilişkin mevcut veriler, yıllık ve çeyreklik bazda gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyüme oranlarının ilk çeyreğe kıyasla gerileyeceğine işaret etmektedir. Ancak, yılın ikinci çeyreğinde köprü günleri kaynaklı arızi zayıflama dışlandığında, bu gerilemenin daha sınırlı olacağı ve iktisadi faaliyetin ana eğiliminin daha ılımlı olduğu değerlendirilmektedir.
Enflasyon Gelişmeleri
Temmuz Ayı Enflasyonu: Tüketici fiyatları, temmuz ayında %3,23 oranında artış göstermiş, yıllık enflasyon ise yüksek baz etkisi nedeniyle 9,82 puan düşerek %61,78 seviyesine gerilemiştir. B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla %60,31 ve %60,23 olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde temel mallar başta olmak üzere tüm grupların yıllık enflasyona katkısının düştüğü gözlemlenmiştir. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, aylık tüketici enflasyonu bir önceki aya kıyasla yükselmiştir. Bu gelişmede, maktu vergi güncellemeleri ve mevsimsel eğilimlerin tersine artış gösteren taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi belirgin olmuştur.
Enerji Grubu Enflasyonu: Temmuz ayında enerji grubu enflasyonu, mesken elektrik tarifelerindeki artış ve akaryakıt ile tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemeleri nedeniyle ön plana çıkmıştır. Hizmet grubundaki aylık fiyat artışları da bu dönemde yüksek seviyesini sürdürmüştür. Bu grupta kira, haberleşme ve ulaştırma gibi alt gruplardaki fiyat artışları belirgin bir şekilde güçlenmiştir.
Hizmet Enflasyonu ve Kira Artışları
Bazı temel mal gruplarındaki fiyat artışlarının sınırlı kalması, döviz kurundaki dalgalanmalara ve iç talep gelişmelerine bağlı olarak ılımlı bir artış kaydeden dayanıklı mal (altın hariç) alt grubunun etkisiyle gerçekleşmiştir. Giyim enflasyonu da son iki ayda zayıf bir seyir izlemiştir. Gıda grubunda ise aylık fiyat artışları bir önceki aya yakın seviyelerde gerçekleşmiştir. İşlenmemiş gıda alt grubunda kümes hayvanları fiyatlarındaki gerileme sürerken, kırmızı et fiyatları ise yatay bir seyir izlemektedir.
Hizmet Enflasyonundaki Gecikmeler: Mal enflasyonu düşerken, hizmet enflasyonundaki iyileşmenin gecikmeli olacağı düşünülmektedir. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyrin devam etmesi, enflasyon beklentileri ve jeopolitik gelişmelerin oluşturduğu riskleri canlı tutmaktadır. Temel mal enflasyonu düşük seviyelere gerilemişken, hizmetlerde geçmiş enflasyona endeksleme davranışının güçlü olduğu gözlemlenmektedir.
Haberleşme ve Ulaştırma Hizmetleri
Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışta cep telefonu ve internet ücretleri belirleyici olmuştur. Ulaştırma hizmetleri fiyatları, akaryakıt fiyatlarındaki artışla birlikte yükselmiş, şehir içi ve şehirlerarası yolcu taşıma ücretlerinde de artış gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, sağlık hizmetleri kaleminde Türk Tabipler Birliği tarifelerindeki güncellemeler sonrasında fiyat artışları yaşanmıştır.
Yurt İçi Üretici Fiyatları ve Enflasyon Beklentileri
Yurt içi üretici fiyatları, temmuz ayında %1,94 oranında artmış, yıllık enflasyon ise yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek %41,37 seviyesine gerilemiştir. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları %6,28 oranında bir aylık artış ile öne çıkarken, diğer gruplardaki fiyat artışlarının ılımlı seyrettiği gözlemlenmiştir.
Enflasyon Beklentileri: Ağustos ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarına göre, cari ve gelecek yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentileri sırasıyla 0,3 ve 0,2 puan yukarı yönlü güncellenerek %43,3 ve %25,6 olmuştur. On iki ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi %30,0’dan %28,7’ye gerilemiş, yirmi dört ay sonrasına ilişkin beklenti ise %19,3 seviyesinde sabit kalmıştır. Beş yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi %11,7 olarak ölçülmüştür.
Ağustos Ayı Aylık Enflasyon Tahminleri
Öncü göstergeler, ağustos ayında aylık enflasyonun, gıda fiyatlarındaki düşük seyrin etkisiyle bir önceki aya kıyasla yavaşlayacağına işaret etmektedir. Gıda fiyatlarındaki olumlu gelişmeler, taze meyve ve sebze fiyatlarının düşmesiyle desteklenmektedir. Bu dönemde B ve C çekirdek göstergelerinde üç aylık ortalama artışların yataya yakın seyredeceği öngörülmektedir.
Ayrıca, hizmet grubundaki fiyat artışlarının devam etmesi beklenmektedir. Kira artışları ve yönetilen-yönlendirilen ulaştırma hizmetleri ile eğitim kalemleri bu konuda dikkat çekici unsurlar olarak ön plana çıkmaktadır. Özel üniversitelerdeki yüksek ücret artışlarının, kayıt dönemine istinaden endekse erken yansıdığı gözlemlenmektedir.
Bu bilgiler ışığında, Merkez Bankası’nın enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının dezenflasyon süreci üzerindeki etkileri önem kazanmaktadır.
