By Amasya’nın Göynücek İlçesindeki Oluz Höyük Kazıları
Amasya’nın Göynücek ilçesindeki Oluz Höyük kazılarında, milattan önce 600 yıllarında bölgede hüküm süren Medler’e ait 2 bin 600 yıllık bir ateşgah keşfedildi. Bu önemli bulgu, bölgede yapılan daha önceki kazılarda ortaya çıkan Medler’e ait çanak, çömlek parçaları, sunak ve mimari yapılarla birlikte değerlendirildi. Bu yılki kazılarda, Medler’e ait olduğu belirlenen ateşgahın keşfi, arkeologlar için büyük bir heyecan kaynağı oldu.
Kazı sorumlusu ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket Dönmez, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Oluz Höyük’te 18 yıldır kazı çalışmaları yürüttüklerini belirtti. Dönmez, Medler’in milattan önce 580 ve 600 yılları arasında bu bölgeye yerleştiğini ifade ederek, şu bilgileri verdi:
“Medler tarafından kutsal sayılan ateşgah kare bir biçimden oluşuyor. Bu sene bizi heyecanlandıran ana unsur, Med dönemini kazıyor olmamız. Medler, milattan önce 600’lerde Urartu Krallığı’nın yıkılmasından sonra Anadolu’ya girmeye başlamış ve batıya doğru yayılım göstermiştir. Milattan önce 580’lere geldiğimizde, Oluz Höyük’ün Medler’in batı sınırında bir yerleşim yeri olduğunu anlayabiliyoruz. Özellikle 4. mimari tabakada, yani milattan önce 600 ile 550 yılları arasındaki tabakada yaptığımız kazılarda, 2023 yılında ortaya çıkan arkeolojik veriler bizi oldukça şaşırttı. Bu seneki heyecanımızın da sebebi budur. Çünkü ilk defa Medler’e ait Anadolu’da arkeolojik kalıntılar, mimari unsurlar ve küçük buluntular bulduk ve bu buluntuları kimliklendirdik.”
Dönmez, Medler’in bugüne kadar Ön Asya’da çok fazla arkeolojik izleri bilinmeyen bir toplum olduğunu vurgulayarak, sözlerine şöyle devam etti:
Ateşgah: Medler için Kutsal Bir Mekan
“Oluz Höyük kazıları, Med kültürünü somutlaştırmaya ve cisimleştirmeye başladı. Hemen arkamızda bulunan çalışma alanımızı Med Sunağı olarak adlandırdık. Bu aslında geç Firik sunağıdır ve kare biçimli bir yapıya sahiptir. Bunun bir benzeri olan Kubaba Sunağı da yine Oluz Höyük’te bulunmaktadır. Bu sunağı insanlar kullanırken, Medler’in buraya geldiğini ve özellikle bu sunak üzerinde çeşitli eklentiler ve revizyonlar yaparak, örneğin kuzeyine bir kutsal ateş ocağı ve güneyine de ateş yanan bir platform ekleyerek bu sunağı bir ateşgaha dönüştürdüklerini anlamaya başladık. Bu durum, Anadolu için dinsel yapılanmada ve dinsel dönüşümde önemli bir adım olarak görülmektedir. Burada Anadolu, bir anda Kubaba dininden ateş kültürüne ve belki de erken Zerdüşt dönemine adım atıyor gibi. Bunun anlamı, çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere bir geçiş olduğu yönündedir. Açık ve geniş alanlarda belirli bir mimariye bağlı olarak ateşin yakıldığı yer olan ateşgah, Medler için kutsal bir mekan sayılmaktadır.”
Dönmez, Medler’in tartışmasız bir biçimde İrani bir ırk olduğunu ve Perslerle akrabalık ilişkisi bulunduğunu da sözlerine ekledi. Oluz Höyük’teki kazı çalışmaları ekim ayının sonuna kadar devam edecek.
